Balancer (BAL) cũng là một nền tảng giao dịch phi tập trung sử dụng AMM. Mặc dù vấn đề chính của Balancer.Finance hướng đến giải quyết đó là Quản lý danh mục đầu tư tự động và hiệu quả, tuy nhiên cấu trúc của Balancer đã giúp nó vượt xa mục đích ban đầu, trở thành một trong những nền tảng giao dịch gây chú ý nhất trong cơn bão DeFi năm 2020. Bài viết này mình sẽ phân tích cấu trúc và cơ chế hoạt động của Balancer một cách dễ hiểu nhất.
Balancer giải quyết vấn đề gì?
Đối với người đầu tư, có một khái niệm khá quen thuộc đó là Portfolio Rebalancing – Tái cân bằng danh mục đầu tư. Tái cân bằng danh mục đầu tư nghĩa là nhà đầu tư sẽ luôn cố gắng duy trì tỉ trọng đồng đều giữa các tài sản trong danh mục đầu tư của mình. Khi thị trường biến động, có 1 tài sản tăng giá nhanh hơn loại tài sản còn lại, thì nhà đầu tư sẽ bán bớt tài sản tăng giá để mua thêm các tài sản còn lại, sao cho khi quy đổi ra giá trị – chẳng hạn USD thì vẫn duy trì tỉ trọng như ban đầu.
Đây là không chỉ đơn giản là một phương pháp giao dịch đơn thuần, mà nó là chiến lược phản ánh khả năng chấp nhận rủi ro của bạn.
Ví dụ bạn là một nhà đầu tư an toàn muốn phân bổ 20% cho các khoản đầu tư mạo hiểm, 80% cho các khoản đầu tư an toàn. Khi khoản đầu tư mạo hiểm bất chợt đạt lợi nhuận cao khiến cho danh mục của bạn trở thành 50% mạo hiểm và 50% an toàn. Đó không phải là danh mục đầu tư mà bạn có thể yên tâm – vì bạn chỉ muốn 20% mạo hiểm, 80% an toàn. Đây là lúc cần tái cân bằng danh mục đầu tư, để đảm bảo bạn sẽ có giấc ngủ ngon.
Thông thường, nếu bạn là một nhà đầu tư không chuyên và không muốn dành thời gian theo dõi thị trường quá nhiều, bạn có thể ủy thác đầu tư cho các cá nhân hoặc các quỹ để họ theo dõi và tái cân bằng danh mục giúp bạn, tuy nhiên bạn sẽ cần chuyển tài sản cho họ quản lý hoặc ít nhất, tin tưởng vào việc họ sẽ thực hiện với danh mục đầu tư của bạn. Với Balancer, bạn vẫn nắm quyền quản lý tài sản – giống như phần lớn các ứng dụng DeFi khác, và hệ thống được vận hành hoàn toàn tự động.
Đó là giá trị cơ bản mà Balancer đem lại cho người dùng.
Người dùng có thể tự khởi tạo các Danh mục đầu tư của mình dưới dạng các Private Pool hoặc Shared với tùy chỉnh về tỷ lệ, số lượng token, phí khi swap. Điểm khác biệt duy nhất giữa Private và Shared là Shared Pool cho phép những nhà cung cấp thanh khoản khác bổ sung thanh khoản vào Pool trong khi Private Pool thì không.
Khi các nhà cung cấp thanh khoản bổ sung tài sản của họ vào Shared Pool, sẽ nhận lại được token BPT ( tương tự như token UNI-V2 LP của Uniswap hay token SLP của Sushiswap ) để xác nhận tỷ lệ cổ phần của họ trong bể thanh khoản đó.
Nếu nhìn nhận ở khía cạnh Balancer không đơn thuần chỉ là một công cụ quản lý danh mục đầu tư, mà là một nền tảng trao đổi thì sẽ thấy Balancer khác Uniswap ở 2 điểm chính:
- Sẽ có nhiều Pool cho cùng một loại tài sản, thậm chí cùng 1 cặp trao đổi.
- Tỉ lệ trong pool được tùy chỉnh.
Balancer giống như một trung tâm thương mại
Ở Uniswap thường chỉ có cặp trao đổi tiêu chuẩn là token ERC-20 / ETH. Mặc dù mọi người vẫn có thể swap qua lại giữa các cặp ERC20 với nhau nhưng thực chất là quá trình trao đổi sẽ được diễn ra bắc cầu thông qua ETH. Việc này có thể làm gia tăng phí Gas xác nhận giao dịch, vì các giao dịch này được diễn ra một cách đơn lẻ.
Ở Balancer thì có nhiều pool – và đa dạng cặp trao đổi hơn, để thuận tiện cho việc hoán đổi giữa các pool thì Balancer sẽ tạo một Proxy Contract để quản lý các cặp hoán đổi của bạn, giúp cho các giao dịch giữa các pool trong Balancer tiết kiệm Gas hơn.
Cơ chế này giúp tiết kiệm phí gas khi bạn thực hiện các giao dịch trong Balancer. Và cũng là để các bot của Balancer có thể hoạt động liên tục mà không đốt quá nhiều gas.
Bot ở Balancer đóng vai trò gì ?
Các bot ở Balancer là bot Arbitrage – giúp cân bằng giá giữa các pool với nhau miễn là lợi nhuận khi thực hiện việc đó lớn hơn fee giao dịch. Và chính các con bot này giúp bạn Rebalance danh mục đầu tư của bạn thông qua việc hoán đổi các tài sản của bạn với các pool khác có loại tài sản đó.
Đến đây thì bạn đã hình dung được cách Balancer hoạt động rồi. Có thể so sánh như sau:
Balancer là trung tâm thương mại trong đó có nhiều quầy hàng, mỗi quầy hàng có thể bày bán nhiều món đồ. Khi xảy ra chênh lệch về lượng hàng hóa trong mỗi quầy hàng, thì sẽ có shipper đi quanh các quầy hàng khác trong siêu thị đó giao dịch và phân phối lại sao cho các quầy hàng không bị thiếu đồ, và không có nơi nào hàng bị đẩy giá cao hơn so mặt bằng chung. Vì nằm trong cùng một trung tâm thương mại nên shipper này chỉ mất tiền gửi xe một lần duy nhất, miễn là việc giao dịch và phân phối lại hàng hóa của anh ta chỉ diễn ra trong trung tâm thương mại. Khác với Uniswap, mỗi một cặp giao dịch là một quầy hàng đơn lẻ, vì vậy mỗi lần đến giao dịch tại một cửa hàng, shipper này lại tốn 1 lần tiền gửi xe.
Tỉ lệ tùy chỉnh trong pool
Đây chính là điểm theo mình là hay nhất và tạo sự khác biệt của Balancer so với các AMM khác. Điều này đã được Andre Cronje tận dung để tạo ra mô hình kinh tế hoàn hảo cho YFI mà mình sẽ viết ở một bài khác.
Không giống như Uniswap chỉ cho phép tạo các cặp trao đổi với thanh khoản ngang bằng giá trị (50/50), Balancer cho phép tạo các danh mục – thực tế có thể hiểu là bể thanh khoản với tỉ lệ tùy chỉnh. Vậy việc thay đổi tỷ lệ này tạo ra ảnh hưởng gì và tại sao nó lại quan trọng?
Mình sẽ làm một tình huống so sánh, có một cặp hoán đổi là ETH/ XYZ, hãy giả sử tại thời điểm một người khởi tạo pool cho cặp hoán đổi này, 1 ETH có giá là 400$ còn 1 XYZ có giá là 100$. Sau đó giá XYZ giảm xuống còn 10$ còn giá ETH không thay đổi. Hãy xem điều gì sẽ xảy ra đối với tài sản của một nhà cung cấp thanh khoản chiến 10% cổ phần của pool này trong 2 trường hợp : Pool ETH/ XYZ với 2 tỉ lệ 50/50 và 98 / 2
Pool ETH/ XYZ với tỉ lệ 50 / 50
Vì tỉ lệ là 50/50, giả định lúc đầu pool được khởi tạo với tổng giá trị là 10.000$, tức là danh mục này sẽ bao gồm 12,5 ETH và 50 XYZ – 5000$ cho mỗi tài sản. Người cung cấp thanh khoản kia cung cấp 10% giá trị tương đương 1000$ sẽ sở hữu 1,25 ETH và 5 XYZ.
Khi giá XYZ bị dump xuống 10$, lúc này giá trị của danh mục sẽ thay đổi thành:
12,5 * 400 + 50 * 10 = 5500Để duy trì danh mục có tỉ lệ 50% ETH và 50% XYZ, thì mỗi tài sản phải có giá trị 2750 $. Vì vậy hệ thống Balancer thực hiện:
BÁN:(12,5*400 – 2750) / 400 = 5,625 ETH ~ 2250$
MUA: 2250 /10 = 225 XYZVì vậy lúc này danh mục đầu tư sẽ trở thành: 6,875 ETH và 275 XYZ.
Nếu lúc này người cung cấp thanh khoản kia rút phần thanh khoản của anh ta ra, anh ta sẽ nhận về 0,6875 ETH và 27,5 XYZ, tương đương 550$. Vậy khi giá dump 10 lần ( giảm 90% ), giá trị tính theo $ của nhà cung cấp thanh khoản này giảm 45%.
Pool ETH/ XYZ với tỉ lệ 98 / 2
Tương tự, giả định lúc đầu pool được khởi tạo với tổng giá trị là 10.000$, với tỉ lệ 98 /2 thì danh mục sẽ bao gồm 24,5 ETH và 2 XYZ. Người cung cấp thanh khoản kia cung cấp 10% giá trị tương đương 1000$ sẽ sở hữu 2,45 ETH và 0,2 XYZ.
Vì bản thân tỉ trọng của XYZ trong danh mục chiếm rất nhỏ, nên khi bị dump thì tổng giá trị danh mục không bị suy giảm nhiều:
24,5 * 400 + 0,2 * 10 = 9802Để duy trì danh mục có tỉ lệ 98% ETH và 2% XYZ, thì lượng ETH cần tương đương 9605.96$ , còn XYZ sẽ là 196.04$. Lúc này Bot sẽ thực hiện
BÁN: (24,5 * 400 – 9605,96) / 400 = 0,4851 ETH ~ 194,04$
MUA: 194,04 /10 = 19,404 XYZVì vậy lúc này danh mục đầu tư sẽ trở thành: 24,0149 ETH và 19,604 XYZ.
Nếu lúc này người cung cấp thanh khoản kia rút phần thanh khoản của anh ta ra, anh ta sẽ nhận về 2,40149 ETH và 0,19604 XYZ, tương đương 962,5564$. Vậy khi giá dump 10 lần ( giảm 90% ), giá trị tính theo $ của nhà cung cấp thanh khoản này chỉ giảm 3,7%.
Bạn đã thấy sự khác biệt chưa?
Đối với các token mới khi chưa xác định được giá trị của nó – nhất là đối với các token Farming, thì việc tạo ra các pool với tỉ lệ nhỏ của các token đó giúp giảm rủi ro đáng kể cho các nhà cung cấp thanh khoản trong trường hợp token đó bị giảm giá (dump). Khi token XYZ dumb giá 10 lần mà nhà cung cấp thanh khoản chỉ bị thiệt hai 3,7% giá trị, đó là một tỉ lệ tương đối nhỏ và chấp nhận được, vì vậy đó là đông cơ thúc đẩy các nhà cung cấp thanh khoản tiếp tục bơm thanh khoản cho token đó bằng ETH ( và bằng các toekn ERC-20 giá trị khác) của họ.
Nếu không có các Pool tuy chỉnh tỷ lệ, sẽ không có nhà cung cấp thanh khoản nào chấp nhận đem các token có giá trị cao ( như BAL, BAND, LINK… ) để cung cấp thanh khoản cho một token farming chưa xác định giá trị với tỉ lệ 50/50. Điều đó sẽ dẫn đến hệ quả là các token farming không được sử dụng lại để stake và add liquid, thay vào đó sẽ được bán ngay lập tức. Và vì không có mô hình khuyến khích sử dụng để bù đắp rủi ro với pool 50/50 nên nhu cầu mua token farming sẽ không có và giá tiếp tục đi xuống. Và mình tin rằng khi nó đạt 1 mức đáy nhất định thì token đó mặc định sẽ bị gọi là Shitcoin và Scam.
Để tìm hiểu sâu hơn về DeFi và tận dụng tối đa sự ra đời của một hệ thống tài chính mới, đừng ngần ngại trở thanh cư dân của cộng đồng thị trấn crypto: Join group
Lưu ý: Không phải tất cả các sàn giao dịch tiền điện tử đều cung cấp đầy đủ các quyền hạn cho bạn và không phải tất cả đều an toàn. Mình không xác nhận cho một sàn giao dịch cụ thể nào. Bạn cần phải tự nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi gửi tiền hoặc tiền điện tử đến bất kỳ sàn giao dịch, trang web hoặc ứng dụng nào. Như bài viết này đã đề cập, vẫn còn rất nhiều việc phải làm về tính thân thiện với người dùng của tiền điện tử.
Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Không có thông tin nào ở trên là lời khuyên đầu tư,mời gọi hay khuyến khích sử dụng các sàn giao dịch cụ thể hoặc thông tin thực tế theo bất kỳ cách nào và không nên được hiểu như vậy. Bạn đọc nên tự nghiên cứu. Nếu có bất kỳ lỗi nào xảy ra, mình sẽ cố gắng hỗ trợ trong mức cho phép. Mục đích của mình chỉ là cung cấp thông tin và truyền bá kiến thức về chủ đề này.
